Foodfotografie; het licht controleren

Deze post is eerder verschenen op Frogbites.nl in 2009 !(bestaat inmiddels niet meer)

Het was zoooo koud vandaag en ik hoefde niet echt de deur uit dus heb mezelf vermaakt met wat dingetjes uitproberen. Ik krijg vaak vragen van andere bloggers over hoe ik mijn foto’s maak en tijdens de workshops die ik geef komen bepaalde dingen altijd weer terug. Dus ik dacht; kom ik ga eens wat voorbeeldjes schieten en wie weet heeft iemand anders er nog wat aan.. 🙂 Dit overheerlijke broodje is mijn lunch van vandaag; rucola, radijs en een gekookt eitje met een bakkie yoghurt erbij. O, o, wat zijn we weer gezond bezig…!

Ok, waar zal ik eens beginnen; de meeste foto’s voor mijn blog maak ik thuis bij daglicht zonder al teveel poespas. Ok, ik heb een statief maar dan heb je het wel gehad. Dus voor deze ‘oefening’ maak ik gebruik van ons raam (op het noorden), een klein tafeltje en mijn lunch. De foto’s zijn uit de hand genomen; ik had geen zin in een statief vandaag (o schande!!)

Wat ik meestal doe als ik een foto maak is een ‘basisfoto’ maken zodat ik kan zien hoe het licht valt. Zoals je kunt zien aan de foto hieronder is dat veel te donker en ziet het er over het algemeen genomen niet echt smakelijk uit.

De meeste foto’s die hier staan zijn genomen met diafragma voorkeuze (Av op de meeste camera’s). Hoewel ik het merendeel van mijn foodfoto’s maak met de manual stand, is het voor deze oefening handiger om Av te gebruiken aangezien de meesten of dat of de automatische stand gebruiken. Een handige manier om snel de belichting aan te passen als je in AV, Tv of zelfs in de P stand bezig bent, is gebruik maken van de belichtingscompensatie. Dat wordt meestal aangegeven met een +/- tekentje aan de achterkant van je camera. Soms zit het in het menu verscholen.

In dit geval is de foto duidelijk te donker dus de belichting moet iets langer zijn. Ik gebruik hiervoor de belichtingscompensatie en zet de volgende foto 2/3 stop verder. Een stop is het verschil van de een naar de volgende stap, bv. van een sluitertijd van 1/250s naar een sluitertijd van 1/125s wordt 1 stop genoemd. De belichtingscompensatie op je camera werkt meestal tot maximaal 2 stops meer of 2 stops minder. En dat gaat in stapjes van 1/3 stop. Voor de volgende foto heb ik de belichting aangepast +2/3 stop. Zoals je ziet al een stuk beter maar zeker nog niet zoals ik het wil hebben.

Als het licht van een kant komt zoals in dit geval van de linkerkant via het achterraam van mijn woonkamer, dan krijg je onherroepelijk aan de rechterkant zware schaduwen. Een schaduw is per definitie niet meteen slecht, maar kan soms ervoor zorgen dat het eten er minder fris uitziet en dat wil je tenslotte niet. Een heel eenvoudige manier om dit op te lossen door gebruik te maken van een reflector. Hier kun je natuurlijk een hele dure voor kopen van 100 euro bij de fotowinkel, maar je kunt ook een witte schoenendoos gebruiken, een stuk piepschuim of een gewoon stuk wit papier. Ik werk meestal met dik piepschuim omdat het zo lekker makkelijk blijft staan. 🙂 Zolang het maar wit is. Op de volgende foto kun je zien hoe het geheel eruit ziet met een reflector aan de rechterkant die het licht vanaf het raam reflecteert terug op het eten.

En om het even makkelijker te maken om het rijtje te vergelijken; hier nog eens naast elkaar!

Zoals je kunt zien is het met kleine aanpassingen echt niet al te ingewikkeld om de foto er beter uit te laten zien!

Van de week kreeg ik een emailtje van een blogvriendin die sinds kort is overgegaan van een compact camera naar een spiegelreflex met het probleem dat haar foto’s blurry waren. Ze stuurde me een foto toe in hoge resolutie en de foto’s waren helemaal niet onscherp! Wat er wel was gebeurd is dat het focuspunt misschien niet helemaal op een logische plek lag waardoor de foto er wazig uitzag. Als je niet handmatig scherpstelt (en als je een spiegelreflex hebt en een statief dan zou ik je aanraden om dat wel te doen!) dan moet je een focuspunt uitkiezen om mee te werken. Standaard staan de meeste camera’s die van de fabriek afkomen ingesteld op automatisch selectie van scherpstelpunt. Dat houdt in dat de camera voor jou bepaald welk gedeelte van de foto scherp moet zijn! En dat werkt misschien wel leuk voor vakantiefoto’s maar bij foto’s waar je veel dichter op je onderwerp zit gaat dat zelden goed. Je moet dus 1 punt uitkiezen om mee te focussen (dat kun je bij 99% van de camera’s instellen!) en de logische keuze is hier het middenpunt. Simpelweg omdat dat het sterkste AF punt is in een camera.

Laten we even aannemen dat je nu je focuspunt in het midden hebt; je bepaalt je compositie, stelt scherp, drukt af en je krijgt dit:

Ik denk dat zelfs op dit formaat goed te zien is dat het midden scherp is maar het ei aan de voorkant is niet scherp. Bij elke foto die je neemt moet je je altijd afvragen waar je scherp gaat stellen. Bij sommige foto’s luistert dat wat nauwer als bij andere foto’s maar zeker bij foodfotografie luistert dat bijzonder nauw. Kijk naar je onderwerp en denk na over wat een logisch punt is waar je oog op moet vallen als iemand naar de foto kijkt. Er zijn allerlei compositie regels die je hierbij kunnen helpen maar we blijven nu even bij het onderwerp scherpstellen. In dit geval vind ik persoonlijk de voorkant van het eerste stuk ei het meest logische punt om scherp te stellen. Dus vervolgens stel je scherp op het ei aan de voorkant en als resultaat krijg je dit:

Misschien iets beter maar als compositie valt daar nog wel het een en ander aan te verbeteren! Dus om en het focuspunt te krijgen wat je EN om de compositie te krijgen die je wilt moet je een extra stapje inbouwen. Je stelt scherp op het door jou gewenste punt, blijft de ontspanknop half ingedrukt houden, richt je camera zo dat je de compositie krijgt die je wilt en pas dan druk je af. Op die manier houdt de camera de focus vast en kun je vervolgens zelf bepalen hoe je de compositie wilt hebben. Essentieel is hier natuurlijk wel dat je niet van positie veranderd of tussendoor de knop loslaat want dan ben je de focus kwijt en moet je weer opnieuw beginnen. Het klinkt misschien allemaal een beetje omslachtig en ingewikkeld maar voor je er erg in hebt wordt het gewoonte en denk je er niet meer bij na. Het is bij mij zelfs zo erg dat ik – terwijl ik echt van plan was om te focussen en te knippen bij de bovenstaande foto – ik toch onbewust alweer stiekem de compositie aan het veranderen was voor ik het in de gaten had!

Als je dus recent bent overgegaan van een compact camera naar een spiegelreflex kan het zijn dat je een beetje moeite hebt met het feit dat je foto’s er nu toch wel ineens heel anders uitzien als voorheen. Volgens veel mensen ‘minder scherp’.Hieronder heb ik de exact zelfde foto genomen eerst met mijn spiegelreflex en vervolgens met mijn compact camera.

Zie je het verschil in scherpte? De onderste foto loopt de scherpte in principe door het hele beeld heen, terwijl bij de bovenste foto alleen het voorste gedeelte scherp is. Persoonlijk vind ik de scherptediepte van een spiegelreflex prachtig maar als je liever wilt dat je foto’s van voor naar achter scherp zijn dan moet je misschien een compact camera blijven gebruiken. Maar als je je dus hebt afgevraagd waarom je foto’s met de compact scherper waren dan weet je nu dus waarom! Ik zal niet ingaan op de technische details van het hoe en waarom dit zo is. Laten we het erop houden dat door de bouw van een compact en het andere formaat van de sensor vooral dit fenomeen optreed. Dat kan zowel een voor als een nadeel zijn natuurlijk! 🙂

Nog een laatste dingetje voor ik jullie met rust laat… 🙂 Behalve dat je focuspunt bepaalt welk gedeelte van je foto scherp is, bepaald het ook – voor een gedeelte – de belichting van je foto. Dat is ook een van de redenen dat ik meestal de belichting handmatig instel, maar laten we ervan uit gaan dat je dat niet hebt en je gebruikt in dit voorbeeld eerst het ei (wit) om scherp te stellen en vervolgens stel je scherp op het broodje. Let op het dramatische verschil in belichting!

Hoewel de camera in de meeste gevallen een soort algemene belichting toepast van het gehele beeld, neemt hij wel als richtlijn je focuspunt. Stel je dus scherp op iets wat wit is of wat veel licht weerkaatst dan neemt hij dat als uitgangspunt en als je focust op een donker iets dan is dat je uitgangspunt.

Een hoop mensen worden vaak afgeschrikt voor het handmatig instellen van je sluitertijd en je diafragma, maar echt, zo ingewikkeld is het niet. Als je eten aan het fotograferen bent heb je zelf alle ingrediënten voor een goede foto onder controle (ok, uitgezonderd als je ‘s avonds laat moet fotograferen!!) en dat maakt het makkelijker om jezelf te wennen aan handmatige bediening van je camera. Neem als uitgangs punt gewoon een foto op de automatische stand en kijk wat voor instelling je camera daaraan heeft gegeven. Als uitgangspunt voer je die gegevens in als je de camera op handmatig zet en nu kun je de sluitertijd of het diafragma aan gaan passen tot je een mooie belichting hebt. Vervolgens hoef je je daar niet meer druk over te maken terwijl je heen en weer aan het schuiven bent met je eten. Uiteraard geld dat niet als de lichtomstandigheden veranderen!

Succes en als je vragen hebt…. je weet me te vinden!