Het lage diafragma hier van f3.5 werkt goed omdat de focus op de artisjokken ligt
Bij diafragma is het gezegde ; ‘De klok horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt’ vaak van toepassing. De meeste mensen hebben wel eens gehoord van diafragma en hebben een idee dat het iets te maken heeft met de belichting. Nou, dat klopt in ieder geval maar het diafragma doet meer als dat. Als je het hebt over de belichting van een foto dan bestaat die belichting uit drie componenten; het diafragma, de sluitertijd en de iso instelling. Diafragma bepaalt hoeveel licht er naar binnen komt en op je sensor valt, de sluitertijd bepaalt hoe lang dat licht naar binnen komt en de iso regelt dan weer de gevoeligheid van je sensor. Werk je in automatisch of in half automatische stand (diafragma of sluitertijd voorkeuze) dan zijn diafragma en sluitertijd onlosmakelijk met elkaar verbonde. Verander je de een dan verandert de ander mee. Als je nadenkt over hoe het een en ander technisch in elkaar zit dan is het op zich ook redelijk logisch, want hoe groter het gat waar het licht door naar binnen komt hoe korter de tijd is die je nodig hebt om de juiste belichting te krijgen. Toch?
Diafragma f5.0 Sluitertijd 1/5s met 100mm macro lens
Maar ok, waar zit dat diafragma dan en hoe verander je het?
Om te beginnen zul je – om je diafragma – te kunnen beinvloeden; je camera van de automatische stand af moeten halen. Bij de meeste camera’s is de diafragma voorkeuze de Av stand, wat staat voor Aperture Value. (aperture is diafragma in het engels) Als je je camera op die stand zet kun je vervolgens zelf kiezen welk diafragma je wilt gaan gebruiken om de foto te maken. Om dat te doen zul je rekening moeten houden met een aantal dingen. Om te beginnen uiteraard het licht dat je tot je beschikking hebt, de lens die je gebruikt en welke scherptediepte je voor ogen hebt. Om je een idee te geven wat scherptediepte is kun je even hieronder kijken naar de foto. De eerste foto is gemaakt met een open diafragma, wat in het geval van deze lens een 2.8 was en zoals je ziet is de achtergrond wazig en is slechts een klein gedeelte van de foto scherp. Dit heet een kleine scherptediepte of weinig scherptediepte. Bij de tweede foto echter zie je van voor naar achter alles redelijk scherp en je kunt zelfs de structuur op de muur nu zien. Hier is diafragma F32.0 gebruikt. En hier resulteert dat in een grote scherptediepte; je kunt veel scherp zien.
Gaan we nu echter kijken naar de bijbehorende sluitertijd dan is de sluitertijd bij diafragma 2.8 (= groot gat) 1/80 s. Terwijl bij diafragma F32.0 is de sluitertijd maar liefst 1,6 s. Dus dat is een behoorlijk dramatisch verschil. Alle foto’s bij deze post zijn met een statief genomen. Want hoewel een sluitertijd van 1/80 s nog wel te doen is om uit te hand te fotograferen lukt dat zeker niet bij 1,6 seconde. Maar daarover later meer als we het over de sluitertijd gaan hebben. Je ziet dus dat diafragma 2.8 veel meer licht doorlaat en daardoor een snellere sluitertijd heeft als het kleine gaatje van diafragma F32. Om dezelfde belichting te krijgen heb je dus een langere sluitertijd nodig bij een klein diafragma. Logisch tot zover toch?
Diafragma waardes
Probeer te onthouden dat hoe lager het cijfer is van je diafragma, des te groter het gat is waar het licht door naar binnen komt. Zie de tekening aan de hieronder. Je zult ook zien dat een heleboel lenzen geen diafragma 2.8 of 4.0 hebben. Goedkopere lenzen beginnen pas bij een diafragma van 4.5 of 5.6. Bij zoomlenzen staat er vaak aan de voorkant van de lens met welk diafragma ze beginnen in de groothoek stand en bij welk diafragma bij de telestand. Dat ziet er dan uit als f4.5-f6.3. Dat betekent dat het grootst mogelijke diafragma 4.5 is als je niet ingezoomd bent, en het grootst mogelijk diafragma als je lens maximaal is ingezoomd is dan 6.3. Snap je het nog een beetje?
Een lens met een groot diafragma zoals bijvoorbeeld 2.8 of nog beter 1.4 of 1.8 heten lichtsterke lenzen en zijn meestal behoorlijk prijzig. Dat heeft te maken met de kwaliteit van het glas, de vertekening en nog meer dingen die nu even niet belangrijk zijn.
Je regelt dus met je diafragma hoeveel licht er je camera binnen komt. Maar behalve dat gegeven heeft het – zoals we hierboven al hebben kunnen zien – ook een behoorlijke invloed op je scherptediepte. Nu is je diafragma niet het enige wat invloed heeft op de scherptediepte. Dat zijn de volgende vier zaken:
– Diafragma
– Soort camera
– Afstand tot je onderwerp
– Zoomafstand
Diafragma f2.5 bij 1/60s met een 50mm 1.8 lens bij iso 800
We hebben het hier voornamelijk over het diafragma, maar dat wil niet zeggen dat de andere factoren minder invloed hebben op de scherptediepte. Hou er in ieder geval rekening mee dat een compact camera altijd veel meer scherptediepte heeft als een spiegelreflex. En dit verhaal gaat voornamelijk over een spiegelreflex.
Afstand tot je onderwerp; hoe dichter bij je onderwerp je staat, hoe kleiner de scherpte diepte is. Dus een macrolens heeft per definitie al minder scherptediepte als een standaard lens. Puur omdat je er dichterbij mee kunt komen.
Bij zoomafstand moet je ervan uitgaan dat een groothoekstand (17 (of kleiner)mm tot 45mm) veel meer scherptediepte heeft als een telelens. Dat is ook de reden dat je voor landschapsfotografie vaak een groothoeklens gebruikt omdat alles scherper zal zijn (en natuurlijk omdat er meer in het beeld past.. 🙂 )
Een telelens (alles vanaf 70mm en hoger) heeft minder scherptediepte en hoe meer je inzoomt, hoe minder die scherptediepte zal worden. Een macrolens van 100mm waar je dus heel dicht bij je onderwerp kunt komen zal dus heel weinig scherptediepte hebben bij de grootste opening. De foto’s hieronder zijn genomen met een macrolens van 100mm.
Ze zijn een beetje klein geworden omdat het zo’n lange rij is maar je kunt denk ik toch nog wel zien wat het doet.
En wil je meer weten dan kun je binnenkort mijn boek over foodfotografie kopen! Nog een paar maandjes geduld. In Augustus verkrijgbaar!
Deze post verscheen eerder op De Glazen Vork
